سید حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴ در بروجرد - ۱۰ فروردین ۱۳۴۰ در قم) از مراجع شیعه ایرانی در سدهٔ چهاردهم میباشد. وی به مدت هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و به مدت پانزده سال تنها مرجع تقلید شیعیان جهان بود
او در خانوادهای مذهبی از علما که نسب خود را با سی واسطه به امام حسن می رساندند متولد شد. سید محمد باقر بحر العلوم، عموی پدربزرگش و میرزا سید محمود طباطبایی بروجردی عموی پدرش که غالباً با ناصرالدین شاه در ستیزه بودنیازمند منبع از مشهورترین نیاکان او در زمانهای اخیر بودند. بروجردی تحصیلات رسمی خود را در دوازده سالگی در مدرسه محلی در بروجرد به همراه پدرش سید علی و دیگر علما شروع کرد. در ۱۳۱۰ به اصفهان که هنوز مرکز اصلی آموزش مذهبی در ایران بود رفت و بخش اصلی آموزش خود را گذراند. معلمین او در علوم مذهبی ابوالمعالی کلباسی، محمدتقی مدرسی و سید محمدباقر درچه ای بودند. او همچنین با آخوند ملا محمدکاشی و جهانگیر خان قشقایی معروف و عرفان را با محمد مقدس اصفهانی خواند.۲
زندگینامه
وی در سال ۱۲۵۴ خورشیدی (۱۲۹۲ هجری قمری) در بروجرد متولد شد. پدرش سید علی طباطبایی نام داشت و نسبش به حسن مثنی، فرزند حسن بن علی میرسید.نیازمند منبع
تحصیلات
پس از گذراندن مقدمات علوم در سن هجده سالگی وارد دارالعلم اصفهان شد و از ابو المعالی، سید مدرس، آیتالله سید محمدباقر درچهای سطوح فقه و اصول و ادبیات عرب را آموخت. همچنین چندین سال از حکیم قشقائی و حکیم کاشانی حکمت و فلسفه و کلام و منطق آموخت و پس از هشت سال اقامت در اصفهان به نجف و پس از آن بیش از ۳۰ سال در شهر خود بروجرد به تحقیق و تدریس پرداخت و فصل جدیدی از تاریخ بروجرد را رقم زد.
وی همچنین در جریان قیام قم در زمان رضاشاه علیرغم حساسیت نیروهای امنیتی در فرصتی مناسب از بروجرد خارج شده و برای همراه کردن مراجع نجف با قیام به طرف عتبات رفته و سپس با پیام حمایت مراجع آنجا به ایران آمده است. تجربه قیام حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی به عنوان مهمترین حادثه سیاسی زندگی آیتالله بروجردی قبل از مرجعیت عامه تلقی می شود.۳
بروجردی سالها در نجف از آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی، مرتضی طالقانی، آقا شریعت اصفهانی در رشتهٔ خارج فقه و اصول تحصیل کرد، و خود در علوم عقلی و نقلی به مرتبه اجتهاد و استادی ارتقاء یافت و در سن سیسالگی در ردیف استادان حوزه نجف به تدریس علما اشتغال داشت. آیتالله بروجردی بعد از ده سال اقامت در عتبات در سال ۱۳۲۸ از عراق وارد بروجرد شد و مدت سی سال در زادگاه خود به ترویج، تدریس و تألیف مشغول گشت و چند سفر به حوزه قم آمدوشد نمود که در برهه زمان در جمله مدرسین حوزه قم قرار گرفت و دیری نگذشت که پس از فوت آیتالله حائری تدریجاً در رأس اساتید بزرگ حوزهٔ قم قرار گرفت.
اندیشه تقریب مذاهب اسلامی
سید حسین بروجردی از دارالتقریب که در سال ۱۳۲۷ شمسی در قاهره با دبیر کلی شیخ محمد تقی قمی شکل گرفت، حمایت می کرد. محمد واعظزاده خراسانی از شاگردانش که با دارالتقریب مصر ارتباط داشت، می گوید توجه آیت الله بروجردی به تقریب مذاهب اسلامی نشانگر اهتمام وی به وحدت و انسجام مسلمانان است.۴ آیت الله بروجردی معتقد بود که شیعه در عصر حاضر باید بر مقام علمی اهل بیت تأکید ورزد مسلماً اگر شیعه به استناد حدیث ثقلین به مرجعیت علمی اهل بیت اکتفا کند قادر خواهد بود که دشمنیهای بیهوده را کنار بزند و همه مسلمانان را پیرامون محاسن کلام عترت و فقه با عظمت اهل بیت جمع کند.۵ وی که قرآن را مایه وحدت مسلمانان میدانست، درباره عدم تحریف در قرآن میگفت:۶
هر کس از کیفیت نزول قرآن و حفظ آن خبر داشته باشد حتی احتمال تحریف در آن را نمیدهد و خواهد دانست که امکان تحریف وجود نداشته است. به مجردی که آیهای یا سورهای نازل میگردید و رسول اکرم آن را بر مردم تلاوت میفرمود صدها نفر آن را از بر میکردند و مرتباً آن را تکرار نموده و هر روز و شب تلاوت میکردند، بطوری که اگر در محیط اسلامی مدینه و جاهای دیگر، کسی یک کلمه را زیر و رو میکرد، همه او را تخطئه میکردند، نظیر شعر یا قصیده معروفی که اگر کسی آن را به غلط بخواند مردم بخصوص ادیبان، خطای او را میگیرند. روایات تحریفیه، سه چهارم آنها را یک نفر بنام احمد بن محمد سیاری اوائل قرن سوم، جعل کرده است.
سرانجام در عصر او شیخ شلتوت مفتی و رئیس جامع الازهر، با فتوای خود کرسی فقه جعفری را در ردیف فقه مذاهب جهان اسلام قرار داد ومورد تأیید واقع گردیده و تثبیت شد. از اینرو، وی آیتالله حاج میرزا خلیل کمرهای را بهمراه آیتالله سید محمود طالقانی و گروهی از روحانیون، به نمایندگی خود به قاهره فرستاد تا از شیخ محمود شلتوت مفتی اعظم و رئیس وقت دانشگاه الازهر مصر بخاطر فتوای تاریخیاش تشکر نمایند.
روش اجتهادی
او همچون علمای سلف خود مثل شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، شیخ طبرسی و علامه بحرالعلوم دارای جامعیتی در علوم اسلامی است در فقه شیوهای استنباطی را به کار برد.
شیوه او در فقه بر چند محور استوار است:
اهمیت به آراء قدماء
اهمیت به روایات و فتاوای
تکیه بر ادله وروایات اولیه
ریشه یابی مسائل
سید حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴ در بروجرد - ۱۰ فروردین ۱۳۴۰ در قم) از مراجع شیعه ایرانی در سدهٔ چهاردهم میباشد. وی به مدت هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و به مدت پانزده سال تنها مرجع تقلید شیعیان جهان بود
او در خانوادهای مذهبی از علما که نسب خود را با سی واسطه به امام حسن می رساندند متولد شد. سید محمد باقر بحر العلوم، عموی پدربزرگش و میرزا سید محمود طباطبایی بروجردی عموی پدرش که غالباً با ناصرالدین شاه در ستیزه بودنیازمند منبع از مشهورترین نیاکان او در زمانهای اخیر بودند. بروجردی تحصیلات رسمی خود را در دوازده سالگی در مدرسه محلی در بروجرد به همراه پدرش سید علی و دیگر علما شروع کرد. در ۱۳۱۰ به اصفهان که هنوز مرکز اصلی آموزش مذهبی در ایران بود رفت و بخش اصلی آموزش خود را گذراند. معلمین او در علوم مذهبی ابوالمعالی کلباسی، محمدتقی مدرسی و سید محمدباقر درچه ای بودند. او همچنین با آخوند ملا محمدکاشی و جهانگیر خان قشقایی معروف و عرفان را با محمد مقدس اصفهانی خواند.۲
شناسنامه
لقب آیتالله بروجردی
زادروز ۳ فروردین ۱۲۵۴
زادگاه بروجرد، ایران
تاریخ مرگ ۱۰ فروردین ۱۳۴۰
محل مرگ قم، ایران
آرامگاه مسجد اعظم قم
دین اسلام
مذهب شیعه دوازده امامی
شاگردان سید محمدکاظم شریعتمداری
سید روحالله خمینی
لطفالله صافی گلپایگانی
سید فضل الله طباطبایی یزدی
نورالله طبرسی
سید عزالدین حسینی زنجانی
سید محمد صادق روحانی
مسلم ملکوتی
ناصر مکارم شیرازی
سید موسی شبیری زنجانی
حسین نوری همدانی
سید محمد هاشم غضنفری خوانساری
محمد فاضل لنکرانی
محمد تقی بهجت
محمد صادقی تهرانی
حسینعلی منتظری
سید محمد علی موحد ابطحی
یوسف صانعی
محمد واعظ زاده خراسانی
یحیی انصاری شیرازی
هادی باریک بین
میرزاعلی عیوضی گنجی
سید محمد شاهچراغی
سید محمد ضیاءآبادی
حسین مظاهری
مجتبی تهرانی و...
